Loris Malaguzzi

Loris Malaguzzi  (1920-1994) Was pedagoog en oprichter van kindercentra in de Noord-Italiaanse stad Reggio Emilia. ‘Een kind heeft honderd talen, van die honderd talen worden hem er negenennegentig door de maatschappij ontnomen’. Deze zin uit een gedicht van Malaguzzi vat het concept van Reggio Emilia goed samen. In 1945 stichtte Malaguzzi een kindercentrum waar de basis werd gelegd voor zijn ideeën.

Achtergrond

Loris Malaguzzi wordt geboren in Corregio, een klein dorpje in de Noord-Italiaanse provincie Reggio Emilia (waarnaar zijn pedagogiek later vernoemd wordt). Hij groeit op tijdens het fascistisch regime. Aangemoedigd door zijn vader begint hij in 1939 aan een opleiding als onderwijzer. Nog voor het einde van de tweede wereldoorlog haalt hij zijn diploma Pedagogiek aan de Universiteit van Urbino.

In de periode vlak na de oorlog willen mensen het verleden achter zich laten en aan een betere toekomst bouwen. In Villa Cella (in Reggio Emilia) verkopen bewoners een tank, twee militaire vrachtwagen en negen paarden om een schooltje op te richten. De groep – waaronder vaders, moeders en kinderen – verzamelt stenen, zand en hout en start de bouwwerken. Malaguzzi fietst erheen, vraagt naar hun bedoeling en is zo onder de indruk dat hij blijft.

Ondertussen volgt hij in het Nationaal Onderzoekscentrum in Rome een cursus posttraumatische psychologie. Hij haalt er in 1946 zijn diploma; nu kan hij als onderwijzer én psycholoog in het schooltje meewerken. Hij neemt deel aan ouderdebatten waarop ze bespreken hoe kinderen zich via educatie ten volle kunnen ontplooien.

Samen zoeken ze naar de communicatieve, affectieve en maatschappelijke mogelijkheden van kinderen, met respect voor wetenschappelijk en kritisch denken. Malaguzzi organiseert pedagogische activiteiten en helpt de kinderen de oorlog verwerken. Niet zozeer door apart met hen te praten, maar door samen te doen en dingen te laten maken. Want alleen zo kunnen kinderen zich volgens Malaguzzi ten volle uiten.

Het blijft niet bij dat ene schooltje. Andere oudergroepen richten op eigen initiatief en uit eigen middelen verschillende scholen en kinderopvang op. Malaguzzi begeleidt ze. In 1980 brengt hij deze initiatieven onder in zijn netwerk “Gruppo Nazionale Nidi-Infanzia”. In 1994 overlijdt hij thuis onverwacht aan een hartaanval.

Theorie en ideeën

De verschillende pedagogische handvatten van Malaguzzi vertrekken vanuit één kerngedachte: kinderen zijn krachtige wezens. Malaguzzi focust niet op wat jonge kinderen “nog niet” kunnen: ze kunnen nog niet lezen, niet schrijven, niet fietsen. Hij kijkt naar wat ze allemaal wél kunnen. Want kinderen kunnen ontzettend veel. Ze zijn geboren onderzoekers, nieuwsgierig en leergierig. Ze willen de wereld rondom ontdekken en begrijpen en hun eigen kennis opbouwen. Ze zijn communicatief en sociaal ingesteld en willen zich uitdrukken.

Voor Malaguzzi is het belangrijk om die kracht van kinderen niet te onderdrukken. ‘Een kind heeft honderd talen’, zegt hij, ‘en grote mensen stelen er negenennegentig van.’ Malaguzzi beklemtoont daarom dat volwassenen eerst en vooral naar kinderen moeten kijken en luisteren. Dan zie je hoe ze zich niet alleen uitdrukken via woorden, maar ook door te zingen, ergens heen te kruipen, te tekenen, te kleien, te spelen.

Kinderen gebruiken die honderd talen ook om de wereld te onderzoeken. Denken en leren gebeurt bij hen vooral door te doen. Daarom is het belangrijk dat kinderen interessante materialen aangereikt krijgen waarmee ze zelf kunnen experimenteren.

‘In handen van kinderen onthult de werkelijkheid zijn oneindige mogelijkheden tot transformatie’, aldus Malaguzzi. ‘Op vlak van creativiteit is het onze taak om kinderen hun eigen bergen te helpen beklimmen. Zo hoog mogelijk.’

Realisaties

Samen met vaders en moeders realiseert Malaguzzi in Noord-Italië in totaal drieëndertig kinderopvangcentra en kleuterscholen. Nog tijdens zijn leven krijgt Malaguzzi als grondlegger van een nieuwe pedagogiek ook de nodige erkenning. Het Italiaanse ministerie van Onderwijs consulteert hem, de kindercentra van Reggio Emilia worden in 1991 uitgeroepen tot “de beste ter wereld”, Malaguzzi zelf ontvangt in 1991 de Ygdrasil-Lego prijs en in 1992 in Chicago ook de Kohl Award.

Malaguzzi’s ideeën komen voort uit dertig jaar ervaring met jonge kinderen. Omdat hij vindt dat je pas echt ideeën kunt overbrengen door samen te praten, zet hij niets op papier. Gelukkig zijn er verschillende interviews met hem. Zijn pedagogiek is vandaag wereldwijd verspreid. Er zijn boeken, handleidingen en andere materialen over de kindercentra van Reggio Emilia – die overigens nog altijd actief zijn. Begeleiders en creatief pedagogen observeren en documenteren er wat de kinderen ondernemen, wat hen fascineert en bezighoudt. Ze noteren, fotograferen, filmen en maken geluidsopnames van de interacties en het spel van kinderen in groep en individueel. Dat materiaal gebruiken de begeleiders om in het wekelijks teamoverleg te komen tot activiteiten die inspelen op de interesses van de kinderen.